Hoe stimuleer je als lokale overheid collectiviteit in een Tuinstraat?

1. Zet in op communicatie – participatie met burgers/partners: Durf te communiceren en deins niet terug voor een conflict met buren. Blijf staan en laat komen. Onderzoek hoe je kan omgaan met weerstand. Door de burgers te bevragen komen er invalshoeken naar boven die je eerder misschien niet zag. Vraag door in dat communiceren. Focus je op luisteren eerder dan reageren. Ook bij burgers onderling kan er na een conflict rond bv. bladeren van bomen/hoog gras aan grachten… een oplossing in de groep ontstaan: de start van een bladerenteam, een bosmaaierteam voor het maaien van een gracht. Uit wat eerst een discussiepunt was, kan een samenwerking ontstaan als je goed bevraagt waar het probleem zit en open zoekt naar een gezamenlijke oplossing.
2. Stimuleer een deelcultuur: Stimuleer een deelcultuur door zelf ook straten te ondersteunen door eigen materiaal te delen waar dat kan, door samen een aanpassing te doen in een straat (een geveltuin samen aanleggen), door samen de inrichting te bepalen en ook samen in te staan voor het onderhoud.
3. Zet in op collectiviteit ook in de reglementen: Je kan in je bestuur nieuwe regels en reglementen opmaken die een deelcultuur, die ‘commonen’, toestaat. Maak regels die de collectiviteit ondersteunen. Regels die toelaten collectiever te leven en te ‘zorgen’ voor een straat/buren. Gevelregenwatertonnen laten plaatsen die het delen van water mogelijk maken, contracten opmaken met straten rond onderhoud/beheer… Maak bestaande reglementen soepeler op vlak van collectiviteit: zo kan de aanvraag voor geveltuinen voor een hele straat/meerdere buren tegelijk gebeuren in plaats van met individuele aanvragen.
4. Werk een burgerbegroting uit: Door een burgerbudget te starten kunnen burgers zelf initiatief nemen met een buurt/wijk. (cfr. burgerbegroting Geel).  Leg het initiatief ook bij de burgers en neem niet alles zelf op. Het burgerinitiatief stimuleert eigenaarschap over wat ze ondernemen en helpt mee aan het realiseren van de doelstellingen in de gemeente. Een burgerbudget kan gaan van kleine budgetten voor een lentepoets en herfstklaar waarmee buren wat eten en drinken kunnen kopen, of plantgoed, voor tijdens de Tuinstraatacties, of het kan gaan over echte inrichtingsbudgetten waarmee grotere acties mogelijk zijn. Beide budgetten zijn belangrijk en zijn een grote steun voor Tuinstraten.
5. Stel een domein/een stuk grond ter beschikking: Waar zijn er ‘verloren hoekjes’ in de gemeente en kijk of je burgers hier een verantwoordelijkheid over kunt geven. Bekijk de grenzen van publiek en privaat domein minder strikt en maak goede afspraken met de betrokken buren als er vraag is om ergens op een terrein iets te ondernemen. Leer uit wat er eventueel misloopt en stuur bij. Burgers zijn vaak op zoek naar een plek waar ze zich kunnen verbinden met hun buren in een straat. Die ‘gemene grond’ kan een publiek domein zijn. Sta open dat er in het publieke domein iets gemeenschappelijk met burgers ontstaat: op een plein, een braakliggend stuk in de straat,…
6. Durf zelf te experimenteren en sta het experiment van burgers toe: Een initiatief mag en kan mislukken. Communiceer daar helder over. Sta een laboratoriuminitiatief toe in de publieke ruimte en initieer het ook zelf. Durf uitproberen/uittesten wat er werkt en zoek van daaruit de ‘gemene grond’. Wat werkt er voor de burgers én voor de gemeente. Waar is er een gemeenschappelijkheid te vinden tussen de burgers onderling. Wat is er goed genoeg om nu uit te proberen? Stuur bij waar nodig en neem ook daarvoor de tijd. Grijp niet te snel in.

Als je op al die verschillende facetten werkt, krijg je een onderliggende dragende cirkel waarop verder vertrouwen kan groeien en nieuwe initiatieven kunnen ontstaan. Je werkt aan een gemeenschappelijke ‘grond’ waarin/waarop je samen kan werken aan een Tuinstraat.

De gemeente Heist-op-den-Berg ondersteunt de Tuinstraat Pastoor Mellaertsstraat bij het nagaan waar de leidingen zitten en haalt het steenpuin en de tegels op. © Joke Flour, Commons Lab

De gemeente Stekene ondersteunt de Stadionstraat als Tuinstraat collectief door water ter beschikking te stellen om planten water te geven, Commons Lab werkt hierop verder door met de buren te stimuleren afspraken te maken over de 'giet'-planning. © Joke Flour, Commons Lab